zaha hadid ne demek?

Zaha Hadid (Arapça: زها حديد, d. 31 Ekim 1950, Bağdat, Irak - 31 Mart 2016, Miami, ABD), Irak asıllı İngiliz vatandaşı, dekonstrüktivist mimar.

Zaha Hadid 1950’de Bağdat'ta doğmuştur. Londra Architectural Association okulunda mimarlık okumadan önce Beyrut Amerikan Üniversitesinde Matematik Bölümünü bitirmiştir. Mezuniyetinden sonra okulundaki hocaları ile 1977’de ortağı olduğu Office For Metropolitan Architecture'da çalışmaya başlamıştır.

1980’de kendi Londra merkezli bürosunu kurmuştur. 1980'lerde Architectural Association’da ve Dünyanın başka yerlerinde prestijli kurumlarında ders vermiştir. Graduate School of Design’da, Harvard üniversitesinde, illinois üniversitesinde, Hamburg’daki Hochschule für Bildende Künste’de, Knowlton mimarlık okulunda egitmenlik yapmıştır. American Academy of Arts and Letters’ın onur üyesi olmuştur. Vefatından önce Viyanada uygulamalı sanatlar üniversitesinde profesörlük yapmıştır.

Pek çok uluslararası yarışmanın kazananı olan Hadid’in, teorik, etkili, kalıpları yıkıcı olan projelerinin pek çoğu başlarda inşa edilmemiştir. Özellikle Hong Kong’daki Tepe kulübü (1983), Galler’deki Cardiff Körfezi opera binası (1994). 2005’te İsviçre’deki Basel Kumarhanesi projesiyle ödül almıştır.

2004’te Pritzker Mimarlık Ödülü'nü alan ilk kadın mimar olmuştur. Daha öncesinde mimariye olan katkılarından dolayı CBE'ye layık görülmüştür. Ayrıca Beyrut Amerikan Üniversitesi’nden onur diploması almıştır. Zaha Hadid’in Mimarlık bürosu 350’den fazla çalışanı ile Londra da bulunmaktadır. 2008’de Forbes dergisinin “Dünyanın En Güçlü 100 Kadını” listesinde 69uncu olmuştur.

Hadid, son zamanlarda Irak Hükûmeti tarafından Irak’ın Merkez Bankasına yeni bir bina tasarlaması için görevlendirilmiştir. Bu proje kendi ülkesi için yaptığı ilk proje olacaktır. Diğer bir görevi de şubeye ait kayıt binasını, Pierres Vives ve Montpellier’deki Hérault’u da içermektedir.

Zaha Hadid tarafından tasarlanan yeni uzay gemisi biçimindeki¹ Tokyo Olimpiyat Stadyumu, maliyetinin 1.3 milyar dolardan fazla olması nedeniyle Japon mimarlar arasında tartışmalara neden oldu.² Aynı yıl hizmete giren Bakü'deki Haydar Aliyev Kültür Merkezi ise yapım sürecinde yaşanan zorla istimlak ve göçmen işçileri insanlık dışı koşullarda zorla çalıştırılması iddiaları ile gündeme geldi.³

Zaha Hadid, 30 Mart'ta bronşit tanısı konularak hastaneye kaldırılmış, 31 Mart'ta kalp krizi sonucu Miami'de hayatını kaybetti.

Kavramsal tasarımları

Guggenheim-Hermitage Vilnus, Vilnus Litvanya
Kartal-Pendik Kıyı şeridi düzenlemesi, İstanbul Türkiye
Szervita meydanı Baloncuk Ofis binası, Budapeşte Macaristan

Uygulanmış projeleri

1994: Vitra yangın istasyonu, Weil am Rhein, Almanya
2001: Kuzey Hoenheim araba parkı, Hoenheim, Fransa
2002: Bergisel Kayak pisti, İnnsbrück, Avusturya
2003: Rosenthal Çağdaş Sanatlar Merkezi, Cincinnati, Ohio, ABD
2005: BMW Merkez Binası, Leipzig, Almanya
2005: Ordrupgaard ek binası, Kopenhag, Danimarka
2005: Phaeno Bilim Merkezi, Wolfsburg, Almanya
2006: Meggie’s Centres Victoria Hastanesi, Kirk Caldy, İskoçya
2006: Tondonia Şaraphane Otağı, Haro, İspanya
2007: Eleftheria Meydan Yenilemesi, Lefkoşa, Kıbrıs
2007: Hungerburgbahn Yeni İstasyonları, İnnsbrück, Avusturya
2008: Chanel Mobile Sanat Pavyonu (Dünya Çapında), Tokyo, Hong Kong, Newyork, Londra, Paris, Moskova (2006-2008)
2008: Köprü Pavyonu, Zaragoza, İspanya
2009: Johann Sebastian Bach Pavyonu, Manchester uluslararası festivali, Manchester, Birleşik Kralllık
2010: CMA CGM Kulesi, Marseille, Fransa
2010: MAXXI Ulusal XXI. Yüzyıl Sanatları Müzesi, Roma, İtalya (2010 Stirling Ödülü)
2010: Guangzhou Opera Binası, Guangzhou, Çin Halk Cumhuriyeti
2012: Haydar Aliyev Kültür Merkezi, Bakü, Azerbaycan

Planlanan projeleri

New Maritime Terminali, Salerno, İtalya
Riverside Museum, Glasgow Transport Müzesi, İskoçya
Eli and Edythe Broad Museum, Michigan State Üniversitesi
Mandarin Oriental Dellis Cay, Villa D, Dellis Cay, Turks & Caicos Adaları
London Aquatics Centre, Londra
Napoli Afragola tren istasyonu, İtalya
Citylife İş Merkezi (Storto) ve Konutlar, Milan, İtalya
Nuragic and Contemporary Sanat Müzesi, Cagliari, İtalya
Dongdaemun Tasarım Alanı ve Parkı, Seul, Güney Kore
Napoli Afragola Tren İstasyonu, İtalya
Abu Dabi Gösteri Sanatları Merkezi, Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri⁴

Hakkında basılan yayınlar

Higgins, Charlotte (2009-07-01). "Zaha Hadid's Bach salon". London: The Guardian.
Morrison, Richard (2007-06-27). "For ever thinking outside the boxy". London: The Times.
Seabrook, John. “The Abstractionist - Zaha Hadid‘s Unfettered Invention”. The New Yorker, 21 ve 28 Aralık 2009. Sayfa 112 ile 124 arası.
Sulaiman, Tosin (2005-12-01). "Architect who has built a reputation for controversy". London: The Times.